Techniek - Transfercase
Tussenbak? Hendel? Ehhh...
Ooit van mensen de vraag gehad waar die extra hendel in jouw terreinauto voor is? Voor die mensen opgelet : we gaan nu uitleggen waar die extra hendel in een 4x4 voor dient ;-)
Onder die extra hendel zit de tussenbak (Engels: transfer case). De tussenbak geeft de je de mogelijkheid de voor- en achterwielen van een 4x4 aan te drijven, in plaats van alleen de voor- of achterwielen zoals bij een normale straat-auto. De tussenbak brengt de kracht van de motor en versnellingsbak over op de voor- en achteras door middel van aandrijfassen. Er zijn verschillende types tussenbakken in de wereld, elk met zijn eigen toepassing.
De tussenbakken met inschakelbare voorwielaandrijving (in het Engels “part-time transfer cases” genoemd, omdat deze auto’s dus niet permanent 4 wiel aangedreven zijn) hebben een tandwielsysteem dat erg lijkt op een handgeschakelde versnellingbak. Via de hendel in de cabine kun je de aandrijving van de voorwielen in- of uitschakelen. Het uitschakelen van de voorwielen heeft als voordeel dat de aandrijfonderdelen minder slijten en dat het benzineverbruik omlaag gaat. In het terrein kan je de voorwielen inschakelen voor extra grip.
De tussenbakken voor permanent vier wiel aangedreven voertuigen (Engels: full-time) zijn iets complexer, en hebben over het algemeen een differentieel ingebouwd zitten. Dit omdat de voorste en achterste aandrijfas in een bocht verschillende snelheden hebben.
Deze tussenbak heeft via de hendel in de cabine de mogelijkheid de voorste- en achterste aandrijfas star te verbinden (Engels: locken). De eerder genoemde tussenbak voor inschakelbare voorwielaandrijving is meestal meteen gelocked als deze ingeschakeld wordt. Als je een tussenbakken locked op asfalt of andere harde ondergrond, dan is de kan groot dat je schade rijdt, zie het plaatje rechts.
Een ander doel van de tussenbak in een terreinauto is dat er een lagere overbrenging geselecteerd kan worden. Met als gevolg dat de motor meer trekkracht over kan brengen op die wielen. Daardoor gaat de maximum snelheid wel omlaag, maar de bestuurder kan de snelheid van de auto wel beter regelen. Deze overbrenging ligt meestal ergens tussen de 1:2 en 1:2.7, maar voor sommige tussenbakken is er zelfs 1:3 mogelijk om nog meer vertraging en dus meer koppel op de wielen te krijgen.
In het bovenstaande plaatje zie je de verschillende schakelstanden van een Jeep CJ7 tussenbak.
Vrijloopnaven
De meeste auto’s met inschakelbare voorwielaandrijving hebben vrijloopnaven (Engels: locking hubs) op de vooras zitten. Eerder werd al gezegd dat met het uitschakelen van de voorwielaandrijving de aandrijfonderdelen niet bewegen en minder slijten. Maar als je deze aandrijfonderdelen niet van de wielen los kan koppelen, bewegen ze alsnog als je gaat rijden. Daarom zitten er op deze wielen vrijloopnaven. Deze stellen je in staat de wielen los te koppelen van de steekassen (de aandrijflijn tussen het differentieel en het wiel).
Er zijn vrijloopnaven die automatisch ingeschakeld worden op het moment dat in de cabine de voorwielaandrijving geselecteerd wordt. Deze werken meestal op een vacuüm systeem, en hebben dus een extra slang op de as aangesloten zitten. De handmatige vrijloopnaven kan je in- en uitschakelen door een knop op de naaf zelf om te draaien. Je moet ze alleen niet vergeten.
Wanneer je de tussenbak moet schakelen hangt helemaal van de situatie af. Op de weg laat je de tussenbak in de hoge versnelling staan om alledaagse snelheden te kunnen rijden, en lock je hem niet vanwege het gevaar dat je iets sloopt.
In het terrein heb je dan de andere schakelstanden ook tot je beschikking. Sommige bestuurders kiezen ervoor om in het terrein altijd de lage versnelling in te stellen en meteen de boel te locken, om altijd een maximale vermogenoverdracht en grip te hebben. Andere locken pas als ze vast zitten, en dan pas extra grip nodig hebben. Het is een persoonlijke voorkeur.
Het is in de 4x4 wereld niet ongewoon dat een bepaalde tussenbak vervangen wordt door een ander model. Een andere overbrenging of de betrouwbaarheid onder hoge belasting, een sterkere tussenbak zijn de voornaamste redenen hiervoor.
Tegenwoordig zijn er meer variaties van tussenbakken en 4x4 aandrijving bijgekomen. Het gebruik van limited slip en geavanceerde elektronica hebben hun intrede gedaan, maar het doel is altijd hetzelfde gebleven : meer motorvermogen / koppel gecontroleerd op alle 4 de wielen overbrengen.
Meer informatie kun je vinden op :
http://fourwheeler.com/techarticles/68958/
http://auto.howstuffworks.com/four-wheel-drive6.htmAuteur : Thom
[ vorige pagina ]